Aangeboden door CDJK
Kan worden opgehaald, maar kan ook verstuurd worden
BERNHARD
Een verborgen geschiedenis
door Annejet van der Zijl
Schavuit van Oranje? Notoire schuinsmarcheerder? Of nog meer dan dat?
De echo van prins Bernhard klinkt zelfs lang na zijn dood nog door in menig medium.
In Bernhard. Een verborgen geschiedenis heeft Annejet van der Zijl op uitgebreide en zeer gedegen wijze de poorten van Bernhards verborgen geschiedenis geopend.
Die poorten zaten jarenlang potdicht, vooral door toedoen van de prins zelf.
Slechts enkelen durfden openlijk te twijfelen aan de fantastische verhalen van deze prins-gemaal, zo komt naar voren uit de biografie – terwijl die verhalen niet zelden onjuist bleken te zijn.
De reden dat Bernhards ‘koninklijke soapopera’ lang geloofd werd, is volgens Van der Zijl toe te schrijven aan twee biografieën die in de jaren ’50 en ’60 onder auspiciën van Bernhard zelf verschenen.
In deze biografieën werd Bernhards ‘mythische’ status voor het eerst beschreven en daardoor bevestigd. Kritisch tegenwicht en historisch besef ontbraken bij de auteurs van deze boeken.
Latere, ongeauthoriseerde publicaties uit de jaren ’70 en ’80 schilderden Bernhard vooral af als nazi, die uit was op totalitaire macht over Nederland.
Van der Zijl heeft echter dankzij extensief archiefmateriaal een meer genuanceerd beeld van Bernhard neer weten te zetten.
Hiervoor verdiepte ze zich in Bernhards jeugd, die zich afspeelde in het laat-negentiende-eeuwse Duitse Rijk van keizer Wilhelm II. Van der Zijl weet dankzij grondig onderzoek in zowel publieke als privéarchieven een mooi tijdsbeeld te geven van de wereld waarin Bernhard opgroeide.
Uit Bernhards familiegeschiedenis valt op te maken dat veel van zijn latere activiteiten op jonge leeftijd ontkiemden.
Zo werd Bernhard al vroeg in allerhande legeruniformpjes gehesen en poseerde hij op z’n eerste al op een luipaardvel dat zijn vader had meegebracht uit Afrika.
Paraderen in uniformen en vakanties (lees: jagen) in Afrika behoorden later tot zijn favoriete hobby’s.
Van der Zijl heeft van het vaak taaie archiefmateriaal een toegankelijk relaas weten te maken.
Met enkele treffende metaforen weet ze de situatie in het vooroorlogse Duitsland mooi te vangen.
Zo kenschetst ze de machtsovername van Hitler in ’33 als volgt: ‘Die zomer kalmeerde Duitsland, als een nerveus, getraumatiseerd paard dat eindelijk een sterke hand aan de teugels voelt.’
Ook Bernhards lastige positie als Duitser in Nederland weet ze pakkend te formuleren: ‘Nog maar amper in Nederland was hij al terechtgekomen in het klassieke migrantendilemma: de spagaat tussen loyaliteit aan het verleden en de afgedwongen aanpassing aan het land waar hij zijn toekomst had gezocht.’
Annejet van der Zijl ging op zoek naar het verhaal achter de mythe.
Ze vond een astmatisch, gepest jongetje in een verloren land, dat zich door een unieke samenloop van omstandigheden kon transformeren in het tegendeel van wat hij tot dan toe was.
Maar ze vond ook een oude man die een hoge prijs betaalde voor al zijn echte of vermeende grootheid en tot zijn dood werd achtervolgd door de demonen uit zijn Duitse verleden.
Bernhard is niet het stoere jongensboek waarmee het onderwerp zelf de geschiedenis in had willen gaan.
Het is ook niet het inktzwarte scenario dat zijn tegenstrevers op zijn leven plakten.
Het is allemaal veel toevalliger en vooral menselijker - en daarom, misschien wel voor het eerst, begrijpelijk.
Uitgave: Querido, 1e druk 2010
Gebonden, hardcover met stofomslag
464 pagina's
NIEUWSTAAT!
