ZOETE MOND
weergaloze roman van Thomas Rosenboom
De titel is, hoe kan het ook anders, metaforisch voor de wereld die Rosenboom in dit boek heeft opgeroepen.
In 'Zoete mond' schetst hij het leven van de dorpelingen in het fictieve dorpje Angelen aan de Rijn, dat wordt ontwricht door een overmaat aan gevoel. Als op 22 april 1966 een witte beloega de rivier op komt zwemmen, wordt het dorp overspoeld door een golf van emotie en raakt geheel bevangen door de liefde voor het dier.
‘Zoete mond’ is tegelijk de beschrijving van de sensatie die de lezer van Rosenbooms roman treft als hij het verhaal in zich opneemt. De schrijver toont zich opnieuw een meester in de beschrijvingen van omstandigheden – er zit een schitterende, pagina’s lange stormscène in een bootje op het IJsselmeer in de roman – maar vooral ook van menselijke gesteldheden. Rosenbooms karakterschetsen blinken uit in treffende, vaak genadeloze typeringen.
Zo bespeelt Rosenboom tegelijk alle zintuigen van zijn lezers in een obsessief en tragisch verhaal. Dat 'Zoete mond', net als alle andere romans van Rosenboom, niet kan uitlopen op een happy end, ligt al besloten in de proloog. In het korte verhaal over de vangst van de witte walvis Moby, dat hij aan zijn roman vooraf laat gaan, ligt de afloop in wezen besloten. De laatste zinnen van het voorspel luiden: ‘Ja, hij had zijn vrijheid terug. Maar hij was alleen.’
De eenzaamheid treft in Zoete mond twee mannen, wier levens beide, in twee parallelle verhaallijnen, van binnenuit worden beschreven: Rebert van Buyten en Jan de Loper.
Rebert van Buyten is, zijn achternaam zegt het al, een buitenstaander. Hij vestigt zich als dierenarts in het dorp en weet daar, meer door toeval dan door wijsheid of kundigheid, de dorpelingen op zijn hand te krijgen. Rebert is een typisch Rosenboom-karakter: overmatig bescheiden, haast, een tikkeltje angstige figuur die handelt vanuit verkeerd geïnterpreteerde veronderstellingen van anderen.
Jan de Loper is in veel opzichten Reperts tegendeel. De Loper, gebaseerd op het historische personage van Kees de Tippelaar, is een rijkeluisjongen, die een prachtig huis bezit aan de rand van Angelen en het niet kan laten om zijn lege leven op te fleuren met de ene practical joke na de andere. Hij vergaart roem door Afrika te doorkruisen en op sloffen naar Parijs te lopen en daarvan verslag te doen in de plaatselijke pers. Zo wordt de bluffer een held in eigen dorp.
Tussen beide mannen ontbrandt een steeds heviger competitie. Jan de Loper schroomt daarbij niet om tot de meest kinderachtige acties over te gaan. Hij gooit Rebert zelfs, verkleed als zwarte piet, strooigoed in het gezicht. Beiden strijden om de gunsten van een vrouw, de aanminnige Louise Benda met haar ‘klaproosrode mond’. Maar wezenlijk zoeken zij beiden via haar de aandacht van de hele wereld.
Krampachtig proberen zowel de zachtaardige dierenarts als de dwangmatige grappenmaker uit hun isolement te breken. Niet meer alleen te zijn.
Wie de proloog leest, weet dat hun pogingen vergeefs zullen zijn. Angelen blijkt het podium voor een verhaal waarin Thomas Rosenboom op fabuleuze wijze het menselijk tekort heeft weten te verbeelden. Zoete mond wekt hilariteit, maar uiteindelijk vooral deernis en deemoed met de eenzame mens.
Uitgave: Querido
Kloeke paperback, 549 pagina's
In NIEUWSTAAT
