Aangeboden door CDJK
EEN WONDERKIND OF EEN TOTAL LOSS
door W.F. Hermans
Hermans is een van de hoogtepunten uit de Nederlandse literatuur van de laatst eeuw.
Dit boek bevat 4 novellen.
Inhoud:
1 De elektriseermachine van Wimshurst
Een schrijver, Richard genaamd, blikt terug op zijn jeugd van veertig jaar geleden. Op de lagere school komt hij in botsing met de solidariteit van zijn domme medeleerlingen. Hij is niet in staat hen van zijn gelijk te overtuigen, naar blijkt, als zij de schooltuintjes met zand bestrooien en de bloemen van de planten rukken, zonder dat hij dit kan voorkomen. Van de volwassenen, zijn ouders, zijn grootmoeder en het schoolhoofd, ondervindt hij nauwelijks steun.Daar de overredingskracht van Richard te kort schiet en hij niet sterk genoeg is de anderen met geweld zijn visie op te leggen, kan hij zich slechts handhaven door hen te imponeren. |
Als volwassene zal hij daarvoor de literatuur gebruiken, maar als kind zoekt hij zijn heil bij de wetenschap. Hij ontwikkelt een passie voor natuurkunde en wordt gefascineerd door de elektriseermachine van Wimshurst. Groot is zijn verrassing, als hij ontdekt dat de school een gaaf exemplaar van dit apparaat bezit. Het schoolhoofd geeft hem toestemming voor een demonstratie, die in het begin een triomf lijkt te worden, maar door onhandigheid van de onderwijzer uitmondt in een fiasco.
2. Een wonderkind of een total loss
Sofie, een alleenstaande vrouw, brengt na drie jaar een bezoek aan haar jongere zuster Loekie en haar man Alex. Hij is de vroegere minnaar van Sofie, maar hun relatie werd verbroken, toen Alex Loekie zwanger maakte. Alex gold als een geniaal student, maar is na zijn huwelijk met Loekie tot dadeloosheid vervallen. Het echtpaar bewoont met hun zoontje Roderik, een tirannieke kleuter die niet zindelijk is, maar wel kan schrijven, het hevig verwaarloosde ouderlijk huis van Sofie en haar zuster.Sofie wordt met onverschilligheid ontvangen en voelt zich aanvankelijk dan ook niet op haar gemak. De cadeaus die zij meebrengt, zullen door Roderik worden vernield. Tijdens een ritje in de nieuwe sportauto van Sofie is Alex een politieagent behulpzaam bij het uitschrijven van een bekeuring voor zijn ex-geliefde.De volgende dag, als Loekie van huis is, vindt er een toenadering plaats tussen Sofie en de man van wie zij nog steeds houdt. Zij praten over het verleden en Alex bekent dat hij steeds het gevoel heeft gehad Sofie niet waardig te zijn. Hij zou voor haar Loekie willen verlaten, maar kan Roderik niet missen.Als het samenzijn van Alex en Sofie een intiem karakter krijgt, wordt het verstoord door Roderik. Sofie loopt hem achterna en moet dan ontdekken dat hij het woord ‘kut’ in het spatbord van haar auto heeft gekrast. Ontredderd vlucht zij, waarna dezelfde agent als de dag tevoren haar weer bekeurt. Dat hij het obscene woord op het spatbord leest, completeert haar vernedering. |
3. Hundertwasser, honderdvijf en meer (een geriatrische verkenning)
Op de dag van zijn vijfenzestigste verjaardag gaat Take, de directeur van ‘Rare Earths' Agents’, zoals elke week een middag naar kantoor. De firma heeft vrijwel geen personeel, maar floreert dank zij één machtige klant. Het verzinnen van het jaarlijkse relatiegeschenk vormt één van de weinige bezigheden die Take resteert. Op kantoor denkt hij na over het verleden.Toen het bedrijf nog geleid werd door Huckriede, die inmiddels uit de zaak is getreden, lukte het Take niet de omzet te vergroten, al zijn inspanningen ten spijt. Door een gelukkig toeval kwam de firma tot bloei. Dit wekte de jaloezie op van Kees Stennevoort, waardoor het tot een verwijdering kwam met deze jeugdvriend. Het reisje dat Take met zijn secretaresse en minnares Sybille maakte, werd een teleurstelling.Op weg van kantoor naar huis verlaat Take zijn auto om een meisje te volgen dat zijn aandacht trekt. Een onverwachte ontmoeting met Huckriede verhindert de uitvoering van zijn plannen. Take kijkt later naar de film die zijn visie op het leven illustreert: Mondo Cane, de door Jacopetti vervaardigde aaneenschakeling van wreedheden en buitensporigheden.Precies veertig jaar later wandelt Take langs het strand. Hij verzamelt voorwerpen die zijn aangespoeld, denkt aan de schelpenverzameling uit zijn jeugd en realiseert zich dat hij inmiddels te oud is om opnieuw zo'n collectie aan te leggen. Thuisgekomen geeft hij in een gesprek met zijn vrouw Cilly uiting aan de gevoelens van eenzaamheid en vergeefsheid die zijn leven beheersen.Als Take 165 jaar oud is, ligt hij al veertig jaar in bed. Hij wordt kunstmatig in leven gehouden. Zijn geest functioneert gebrekkig, maar op momenten van helderheid vindt hij zijn bestaan volslagen nutteloos.
4. Het grote medelijden
Een schrijver, net als in het openingsverhaal Richard geheten, denkt na over de moeilijkheden die hij ondervindt bij ontmoetingen met andere mensen. Niet bij machte hen voortdurend naar de mond te praten of inhoudsloos te converseren, stoot hij zijn gesprekspartners al spoedig af.Richard verblijft in Parijs en is op weg naar zijn Surinaamse zwager Friso Ruttenberg, die in deze stad een goed betaalde diplomatieke functie bekleedt. Tijdens zijn tocht schrijft Richard in gedachten een essay over de Nederlandse denker Otto Verbeek, die hij als een meelijwekkende gestalte beschouwt. Op schampere toon oppert hij beweegredenen voor diens zelfmoord na de Duitse inval, een door zijn bewonderaars geprezen daad.Het bezoek aan zijn dwangneurotische zwager Friso en zijn vrouw verloopt stroef. Hij benijdt zijn zwager diens comfortabele levensomstandigheden, terwijl hij als schrijver de inkomsten van zijn universitaire baan niet kan missen. Hij minacht Friso, zoals hij op zijn beurt door hem geminacht denkt te worden.Na de lunch gaat Richard met zijn schoonzus Daisy Parijs in. Hij vertelt haar de inhoud na van een toneelstuk van Ionesco, Amédée, ou comment s'en débarasser, doet mismoedig over de positie waarin hij verkeert en laat zich denigrerend uit over zijn andere zwager, Adam, volgens Richard een middelmatige professor, die slechts decoratieve, maar lucratieve functies vervult. |
Friso en Richard reizen met dezelfde trein naar Nederland, maar Friso zit eersteklas en Richard tweedeklas. Richard vraagt zich af waarom zijn zwager zich niet bij hem voegt en concludeert dat deze wraak op hem neemt, omdat hij een blanke is. In Rotterdam nemen zij afscheid van elkaar.Richard realiseert zich zijn volstrekte eenzaamheid. Hij wil door zijn medemensen als hun meerdere worden erkend, zonder daarvoor enig bewijs te hebben geleverd. Geschreven heeft hij zich om te wreken, maar toch maakt hij aanspraak op hun verering.
Uitgave: De Bezige Bij, 2e druk 1967
Paperback, 224 pagina's
In uitstekende staat
