237 pagina's
lessen, leerlingen en gestrande idealen
ineke van Daalen (1947) werkt als socioloog aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder schreef ze Overgebleven werk. Kinderen tussen de middag op school (Het Spinhuis, 2005). Met Ali de Regt schreef ze verschillende artikelen over onderwijs, waaronder ‘Verborgen krenkingen in het onderwijs’. Ook houdt Van Daalen zo nu en dan een blog bij
Zestig procent van de jongeren tussen de 12 en 16 jaar gaat naar het vmbo. Al vanaf de invoering tien jaar geleden wordt dat schooltype afgeschilderd als schrikbeeld, als onderwijs voor verliezers in de kenniseconomie. In die kritiek klinkt een oud maar scherp standsbesef door. Daarmee is een belangrijke doelstelling van het vmbo mislukt: het tegengaan van de statusdaling van het lager beroepsonderwijs.
In Het vmbo als stigma bekijkt Rineke van Daalen de ontstaansgeschiedenis van het vmbo en het dagelijks leven op school. De spanning die telkens terugkeert is die tussen denken en doen, tussen theoretisch en praktisch onderwijs. Die oude tegenstellingen zijn belangrijke organiserende principes gebleven. Ze werken niet alleen door in de beoordeling van schoolprestaties, maar ook in het zelfbeeld van de leerlingen.
Een studie naar de geschiedenis en huidige praktijk van het vmbo. Waar 60% van de leerlingen tussen de twaalf en zestien jaar in Nederland het vmbo bezoekt, leeft binnen de publieke opinie vaak de opvatting dat het vmbo geen deel uitmaakt van het middelbaar onderwijs. Die opinie is fnuikend voor de gedifferentieerde opdracht waarvoor het vmbo zich in de dagelijkse praktijk gesteld ziet, maar ook voor het zelfbeeld van vmbo-leerlingen. Er is sprake van een duivels dilemma: de gemiddelde leraar, ouder, leerling wil beoordeelbare prestaties zien in de vorm van cognitieve bewijslast; daarbij wordt op te eenzijdige wijze een beroep gedaan op het denkend vermogen van het merendeel van de leerlingen. Er is onvoldoende oog en oor voor de verandering (herinrichting) van het 'systeem'-onderwijs dat meer recht zou doen aan aanwezige talenten van leerlingen, sociale integratie, leren door samenwerken (samen doen), creatie van veilige oefensituaties en besef dat het maar de vraag is welke menselijke kwaliteiten uiteindelijk van waarde blijken in het kader van het afronden van het vmbo, het kiezen voor een vervolgopleiding of ten behoeve van de eerste stappen in een beroepspraktijk. De uitgave biedt een theoretisch kader, maar zoomt ook in op de werkelijke praktijk.
