Aangeboden door CDJK
"DE GOEDE OORLOG"
Een verzameling herinneringen aan de 2e Wereldoorlog
Studs Terkel
Terkel is een beroemde Amerikaanse journalist die al eerder naam maakte met mondelinge-geschiedenisboeken over uiteenlopende onderwerpen, alle samengesteld uit interviews van honderden met grote vindingrijkheid opgespoorde informanten.
Dit fascinerende boek is niet alleen geschiedenis, het is evenzeer een sociologie van de maatschappelijke veranderingen, vooral in Amerika tijdens, na en door de oorlog.
Het boek bestaat uit 125 verhalen van de meest uiteenlopende mensen, sommige van die verslagen zijn ontroerend, andere in hoge mate informatief, alle zonder uitzondering boeiend.
De vertellers zijn gewone Amerikaanse jongens, joodse immigranten, Italiaanse, Japanse en Poolse Amerikanen, advocaten van de regering en van de Civil Rights Movement, generaals, slachtoffers en legerbezoekers van Hirosjima, verschillende makers van de atoombom en de piloten die hem afwierpen, een admiraal en een generaal, predikanten, fotografen en oorlogsverslaggevers van het leger, en in hun vaderland geïnterviewde Japanners en Russen.
Praktisch zonder uitzondering zijn al deze zegslieden anti-oorlog, ondanks hun vaak zeer positieve waardering van de Tweede Wereldoorlog. Veel jonge Amerikanen waren nooit hun dorp uit geweest, en ontmoetten tijdens hun opleiding voor het eerst stadsmensen, en reisden later door een wereld waarvan ze het bestaan nooit vermoed hadden, en die hen buitengewoon fascineerde.
Voor sommigen, zoals voor de fotograaf en enkele bezettingssoldaten krijgt de oorlog opeens een nieuwe zin als zij in de verschillende kampen terecht komen.
Over krijgsgevangenkampen, en de andere kampen zijn ook verslagen van een Fransman en een Poolse man en vrouw die nu Amerikaan geworden zijn. Uit de verhalen van Japanse Amerikanen blijkt dat de interneringskampen in Amerika daar nauwelijks voor onderdeden, alleen de gaskamers ontbraken.
De dag dat de Japanners de Amerikaanse vloot in Pearl Harbour bombardeerden - van die dag is er een mooi verslag van een jongen uit Hawaii - ontstond er vooral aan de westkust een panische angst voor een Japanse invasie daar. Iedereen die een Japanse naam had werd opgepakt, van praktisch alles beroofd, en op ruwe en onhandige manier geïnterneerd voor de duur van de oorlog. Er zijn overigens ook enkele gesprekken met Japanse intellectuelen hoe zij in Japan de oorlog ervaren hebben, en met een Japanse vrouw die later met een Amerikaan getrouwd is.
Zeer onthullend ook zijn enkele verhalen van negers die er ten slotte in slaagden om in het leger te worden opgenomen, nadat zij het eerste jaar geweigerd werden, als gevolg van een officiële constatering van een generaal in 1925 dat niggers gewoon te dom en te zwakbegaafd waren voor militair werk.
Een die zich als piloot aanmeldde kreeg te horen: ‘We are not in need of nightfighters.’
Hoewel een aantal van hen nu in blanke woonwijken kan wonen, is over het algemeen het racisme weinig verminderd, en hetzelfde geldt voor het antisemitisme waarover ook een fraai verslag wordt gedaan door een joodse Luxemburger die in 1939 naar Amerika emigreerde.
Het is haast niet mogelijk om een keuze te maken uit deze interviews, maar ik wil toch besluiten met de drie Russen die verslag uitbrengen over Stalingrad.
De met terughoudendheid vertelde verhalen van dit verschrikkelijke beleg eindigen alle drie met het weergeven van het ontroerde medelijden dat zij voelden bij het naar het oosten trekken van een onafzienbare groene rij van krijgsgevangenen. Het verhaal van de journalist wordt nog aangevuld met een episode van kort geleden tijdens een Berlijnse reünie van Duitse en Russische Stalingrad-overlevenden waar een Duitser op hem afstapte en zei: ‘Ik moet jullie nog altijd bedanken omdat jullie ons leven gered hebben door ons te eten te geven terwijl je zelf al bijna niets had.’
Uitgave: VEEN
Paperback, 382 pagina's
In uitstekende staat
