Aangeboden door CDJK
ALBERT SPEER, de RUÏNEBOUWER
- door Bernlef
Albert Speer was vooral bekend als de architect van Adolf Hitler,
maar naast architect was hij ook minister van Bewapening in Nazi-Duitsland.
Deze ogenschijnlijk zo beschaafde man leek in niets op de nazi’s met wie hij omging.
In 1980 publiceerde Bernlef De ruïnebouwer, dat hij omschreef als een poging om ‘het raadsel Speer’ op te lossen.
Een jaar later stierf Speer en diverse boeken verschenen, gebaseerd op tot dan toe onbekende bronnen die een heel ander licht wierpen op de persoon achter de architect.
Bernlef las deze boeken en paste zijn beeld van Speer aan.
Hij besloot zijn roman te herzien. Deze uitgave, Albert Speer, de ruïnebouwer, verscheen postuum in 2013.
Albert Speer, de ruïnebouwer bestaat uit 3 delen.
In het eerste deel volgt de auteur samen met vriend S. het spoor van Albert Speer.
Zij bezoeken onder andere Dachau. Het voormalige kamp bestaat alleen nog maar uit steen.
Toepasselijk, aangezien Hitler zijn architect omschreef als ‘het woord in steen’. Bernlef wordt getroffen door de krankzinnigheid die Speers bouwwerken uitstralen.
‘De echte krankzinnigheid, met de daarbij passende methodiek, die ieder waansysteem eigen is, valt op één punt in het gebouw aan te wijzen. Een lasnaad, een breuk.’ Maar nog steeds is moeilijk vat te krijgen op de architect.
‘Wanneer je wilt begrijpen hoe een machine werkt, zul je die uit elkaar moeten halen.’ Dus dat is wat Bernlef besluit te doen, het systematisch ontleden van Albert Speer.
Jarenlang blijft hij op zoek naar Speer en steeds weer bezoekt hij Duitsland.
En ondertussen verkent hij de grenzen tussen journalistiek en schrijverschap.
Het tweede deel van het boek is een aangepaste versie van de roman uit 1981.
Het is een schouwspel, een toneelbeeld met scènes uit het veel bewogen leven van de architect.
Centraal staat de vraag of Speer, die zich als mens zo gunstig onderscheidt van de andere nazi-misdadigers niet net zo schuldig of misschien nog wel schuldiger is dan de anderen. Immers, met zijn intellect moest hij de omvang van zijn daden kunnen overzien.
Bernlef probeert de passies en gedachten van Speer te doorgronden.
Kenmerkend voor Speer is dat hij altijd oog had voor de ‘ruïnewaarde’ van zijn bouwwerken.
Hij ergerde zich eraan dat moderne gebouwen die in verval raken geen ruïnewaarde hebben.
Ze verworden enkel tot puin.
Mooi in dit deel is de discussie die Speer voert met Leni Riefenstahl, Hitlers fotografe en cineaste.
Ook de vraag of hij nu wel of niet van de vernietigingskampen wist komt aan de orde, net als zijn belang voor Hitler-Duitsland. Door zijn organisatorische kwaliteiten wist hij een enorme efficiency te bereiken met zijn ministerie van Bewapening.
Dit was een van de redenen dat de oorlog zo lang kon duren.
Het derde deel van de roman heeft eigenlijk de vorm van twee essay’s.
Bernlef blikt terug en noemt het tweede deel een ‘denkmodel: een manier om greep te krijgen op de mij steeds opnieuw ontglippende persoonlijkheid van Hitlers architect’.
Hij vraagt zich af waarom hij Speer zelfs na zijn boek van ’81 niet kon vergeten en hij analyseert de nieuwe archiefbronnen die een nieuw licht werpen op Speer. Hij stelt zijn beeld bij en poneert dat Speer gedreven werd door een tomeloze ambitie.
Of het Bernlef gelukt is een raak beeld van Speer te schetsen?
Die vraag is niet te beantwoorden, maar zijn eigen conclusie luidt : ‘de waarheid heeft Albert Speer achterhaald’. Albert Speer, de ruÏnebouwer is een intrigerende roman over een intrigerende persoon.
Uitgave: Querido
Paperback, 186 pagina's
In NIEUWSTAAT
Wordt verstuurd na ontvangst betaling
